سڪندر اعظم عباسي جو جنم گاڏي کاتي حيدرآباد ۾ ٿيو، سندس والد محترم جو نالو
قاضي ڪريم بخش عباسي هو، جنهن کي اولاد اٺ پٽ ۽ ٽي ڌيئرون هيون. جن ۾ پاڻ سڀني کان
وڏو هو، سندن وڏڙا اصل سيوهڻ شريف جا هئا، جيڪي ڪافي عرصو اڳ حيدرآباد اچي رهائش
پذير ٿا، سندس وڏڙن ۾ حڪيم فتح محمد سيوهاڻي جنهن ڪراچيءَ جي کڏا مارڪيٽ ۾ حڪمت
خانو کوليو، ان جو وڏو پٽ حڪيم محمد احسن عباسي ڪراچيءَ جو پهريون مسلمان ميئر ٿي
گذريو، جڏهن ته قاضي عبدالقيوم ، مخدوم محمد زمان عباسي حيدرآباد ۾ رهڻ لڳا.
 |
| سڪندر اعظم عباسي |
سڪندر اعظم عباسي ۽ ڊاڪٽر شفقت حسين عباسي جو ڏاڏو قاضي خليل الله عباسي
پنهنجي وقت جو وڏو اسڪالر ۽ سماجي حيثيت رکندڙ شخصيت ٿي گذري آهي، جنهن مستونگ جي
شهواني قبيلي جي چيف ميرداد خان بروهي جي نياڻي سان شادي ڪئي، سنڌ جي تاريخ تي
تحقيق ڪندڙ ۽ ڪتاب جنت السنڌ جي ليکڪ رحيمداد مولائي شيدائي جو تعلق پڻ انهيءَ
بروهي شهواني قبيلي سان رهيو آهي.
قاضي خليل الله عباسي کي چار پٽ هئا سندس وڏو پٽ قاضي رحيم بخش عباسي 1901ع
ڌاري ڪراچيءَ لڏي ويو ۽ انگريزن جي دور حڪومت ۾ پوليس کاتي ۾ نوڪري ڪيائين ۽ آخر ۾
ايس. پي. ڪي “ڪماني” ڪري سڏيو ويندو هو. جڏهن ته سندس ٻن پٽن قاضي قادر بخش عباسي
۽ قاضي ڪريم بخش عباسي حيدرآباد ۾ اچي رهيا، اهي پڻ پوليس کاتي ۾ ملازمت ۾ رهيا ۽
اهڙيءَ طرح هي خاندان مستقل طور حيدرآباد ۾ منتقل ٿي ويو ۽ گاڏي کاتي رهڻ لڳا. هن
خاندان جا ڪيترائي فرد رشيدار هن وقت آمريڪا جي شهر انڊيانا پولس ۾ منتقل رهائش
پذير آهن.
سڪندر اعظم عباسي جي شادي پنهنجي چاچي قادر بخش عباسي جي نياڻيءَ سان ٿي گذري.
قاضي عباسي خاندان جا فرد قاضي عبدالقوم ، قاضي عبدالمجيد عابد، قاضي محمد اڪبر
حيدرآباد شهر ۾ سياسي سماجي حيثيت پڻ والار ۽ مشهور اخبار عبرت پڻ جاري ڪئي.
جڏهن ته آپا شمس النساءِ عباسي نيانڻي کي تعليم ڏيارڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو.
سڪندر اعظم عباسي تمام ذهين، هوشيار، هڪ محنتي ۽ باصلاحيت انسان هو ۽ ڪيترين
ئي خوبين جو مالڪ هو، خدا تعلي کيس لاتعداد صلاحيتون عطا ڪيون، پنهنجي گهر ڀاتين
ڀائرن ۽ ڀينرن جو ڇپر ۽ ڇانو رهيو، انهن کي تعليم ڏيارڻ ۽ تربيت ڪرڻ ۾ ڪابه ڪسر نه
ڇڏيائين، ڏينهن رات محنت ۽ جدوجهد ڪري پنهنجي خاندان کي اعلي منزل ۽ مقام تائين
پهچائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيائين.
ڀٽائي جي هنن سٽن جيان؛
تتي ٿڌي ڪاهه، ڪانهي ويل ويهڻ جي،
متان ٿئي اونداهه، پير نه پسين پرينءَ جو.
کيس علم پرائڻ سان بيحد دلچسپي هئي، اهوئي سبب آهي پاڻ ٽي عدد ماسٽرس (ايم اي)
سنڌي، سوشيالاجي، انٽرينشنل رليشن، 2 عدد ڊپلوما ۽ ايل ايل بي جي ڊگري پڻ سٺن
نمبرن ۾ حاصل ڪئي، حيدرآباد گاڏي کاتو، سنڌ يونيورسٽي اولڊ ڪئمپس حيدر چونڪ، کوکر
محلا۽ آس پاس ۾ ڪيترائي ناميارا تعليمي ماهر، سياسي سماجي اڳواڻ، سماج سڌارڪ عزيز،
مٽ مائٽ، دوست يار ۽ پاڙيسيري رهندا هئا، جن سان سندن تمام گهرو تعلق ۽ واسطيداري
پڻ هوندي، جن ۾ صديقي خاندان جا فرد قاضي امداد صديقي، ڊاڪٽر قمر صديقي، مظهر الحق
صديقي، آپا سلطانه صديقي، ڪامريڊ حيدر بخش جتوئي، مهتاب اڪبر راشدي، بيگم گلزار
انڙ، جيسٽر حماد علي مرزا، ذوالفقار مرزا جو ولاد، عبرت پريس سامهون سندس رشتيدار
ماسات مير راجا ٽالپر، مير جاويد ٽالپر، سراج الحق ميمڻ، نياز همايوني، ناميارو
تعليمي ماهر الله بخش نظاماڻي، ٽنڊي محمد خان جا سرهندي پير، سيد سعيد محم دشاهه
ٽکڙائي، لالا قادر، احمد يوسف، غازي صلاح الدين جو والد دستگير ڀٽي جو خاندا مطلب
ته هي علائقو ۽ آس پاس ۾ رهندڙن ملازمت ڪندڙ سنڌ جي سياسي، سماجي، علمي ادبي ۽
ناليوارن خاندانن جي رهائش جو مرڪز هو، جن سان ڪندر اعظم عباسي ۽ سندن خاندان جو
تمام گهرو تعلق رهندو هو.
سڪندر اعظم عباسي لوڪر گورنمينٽ کاتي ۾ ملازمت حاصل ڪئي، گڏوگڏ شام جو شاليمار
سئنيما جامئنيجر پڻ هوندا هئا ۽ فلم ڊسٽريبيوشن جو ڪاروبار ڪندا هئا، ان سان گڏو
گڏ ٻه چار ڪارون گاڏيون ٽيڪسي طور رهديون هيون، مطلب ته محنت ڪري پاڻ سکيو ستابو
رهندو آيو.
ايوبي آمريت خلاف ون يونٽ تحريڪ سنڌ ۾ زور پڪڙيو جنهن جو مرڪز حيدر چونڪ گاڏي
کاتو حيدرآباد هوندو هو، جتي ننڍا وڏا جلسا جلوس اچي اختمام تي پهچندا هئا ۽ شاگرد
سياسي ليڊر خطاب ڪندا هئا، آس پاس جا رهواسي پڻ وڏي جذبي سان انهن سياسي اڳواڻن
جون شعلا بيان تقريرون ٻڌندا هئا، خطاب ڪندڙن ۾ ڪامريڊ حيدر بخش جتوئي، حفيظ
قريشي، رسول بخش، ڄام ساقي، ڪامريڊ يوسف لغاري، يوسڦ ٽالپر، اقبال ترين، مسعود
نوراني، نياز همايوني، رفيق سفي ۽ ٻيا ڪيترائي شامل هوندا هئا.
ڪامريڊ يوسف ٽالپر سڪندر عباسيءَ جو گهرو دوست پڻ هوندو هو. ون يونٽ خلاف سنڌ
جي پڙهيل لکيل، هارين، مزدورن، پورهيتن ڀرپور حصو ورتو، 4 مارچ 1967ع تي ڪمشنر
مسرور احسن خلاف هڪ وڏو جلوس نڪتو ۽ ڪافي شاگرد گرفتار ٿيا، ٻئي ڏينهن ڏينهن صبح
سوير پوليس وڏي تعداد ۾ سڪندر عباسي جي گهر تي ڇاپو گهڻي گهر جو سامان ضبط ڪيو ۽
سندس والد کي ٻڌايو ته سڪندر ون يونٽ خلاف تحريڪ جو سرگرم ڪارڪن آهي، پوليس کي
گهربل آهي، جيسيتائين گرفتاري نه ڏيندو ايسيتائين جيل ۾ گرفتار شاگردن جو مسئلو حل
نه ٿيندو، آخرڪار پندرنهن ڏينهن جي روپوشيءَ بعد پاڻ پوليس وٽ گرفتاري پيش ڪيائين،
ان تي الزام هو ته هن پنهنجي سرڪاري ملازمت آفيس مان ون يونٽ خلاف هڪ پمفليٽ
سائيڪلو اسٽائل ڪري ورهايو آهي جيڪا بغاوت آهي، الزام درست هو، سنڌ ڌرتيءَ خاطر هن
اهو سڀ ڪجھ ڪيو جنهن جي قيمت تمام ڳري کيس چڪائڻي پئي، سندس ملازمت واري نوڪري ختم
ٿي وئي، ڪاروبار ڌنڌو، روزگار ختم ٿي ويو.
ون يونٽ تحريڪ جي اڳواڻ مسعود نوراني پنهنجي ساروڻين ۾ اعتراف ڪندي لکيو آهي
ته جيتوڻيڪ ون يونٽ خلاف هلندڙ تحريڪ ۾ گهڻن ماڻهن حصو ورتو پر حقيقت ۾ سڀ کان وڌيڪ مالي توڙي جاني نقصان
سڪندر اعظم عباسيءَ کي پهتو.
پاڻ هڪ خاموش خدتمگار هو ۽ گمنام سپاهي جيان هن ديس جي مٽيءَ جو مان رکندي سڀ
تڪليفون برداشت ڪيائين، پر نه جهڪيو نه وڪيو، جيل مان نڪرڻ بعد ڪڏهن کيس پچتاءَ نه
يو نه وري ارمان ۽ افسوس، جاکوڙي انسان هو، همت نه هاريائين،
شيخ اياز جي انهن سٽن جيان؛
ڇو گهٻرائين ٿو ڪوٽ ڏسي، هي اونچي اونچي اوٽ ڏسي،
زندان اوڏائي ويساسين، زنجير پگهاري وينداسين،
ڇو پير پساري ويٺون آن، اٿ ڏونگر ڏاري وينداسين،
جي هانءُ نه هارين ڪوهيارل، هي ڏينهن به گهاري وينداسين.
پاڻ همٿ نه هاري ۽ وري محنت ڪري پنهنجي پيرن تي بيهڻ جي ڪوشش ڪئي، 1975ع ڌاري
سنڌ يونيورسٽي ڄامشورو ۾ سوشل ورڪ ڊپارٽمينٽ ۾ ملازمت حاصل ڪري ۽ پروفيسر پڻ ٻڻيا.
ڪجھ عرصو رهڻ بعد سعودي عرب منتقل ٿي ويا ۽ مختلف ڪمپنين ۾ ملازمت ڪئي جنهن دوران
آمريڪن ٽيليفون ٽيليگراف سعودي ڪنگ ڊم ۾ پڻ رهيا. سندن رهائشي گهر تي ديني
مذهبي درس و تدريس پڻ رهندي هئي، جنهن ۾
خاص طرح محمد اقبال ڪيلاني قرآن مجيد ۽ حديث جي روشنيءَ ۾ درس ڏيندو هو، اتي ڪافي
سنڌي فيمليز پڻ شريڪ ٿينديون هيون. پاڻ لڳ ڀڳ اٺاويهه سال سعودي عرب ۾ رهيا ۽
اندازن 35 ڪتاب عربيءَ مان سنڌي ٻوليءَ ۾
ترجمو ڪري ڇپرائي ۽ مفت ۾ ورهايا ته جيئن عام ماڻهن ۾ ڄاڻ پيدا ٿئي جن ۾ هيٺيان ڪتاب
شامل آهن، جيڪي حديث پبليڪيشنز حيدرآباد مان ڇپرائي پڌرا ڪيا ويا .
1. آخر توحيد ڇا آهي. ليکڪ محمد اقبال ڪيلاني اسلاميه پروفيسر
جامع ملڪ سعود الرياض (مترجم: سڪندر اعظم عباسي)
2. زڪوات جا مسئلا
3. درود شريف جا مسئلا
4. شفاعت جو بيان
5. قرآن مجيد ۽ صحيح حديثن جي روشنيءَ ۾ دوزخ جو بيان
6. نماز جا مسئلا
7. نڪاح جا مسئلا
8. دعا جا مسئلا
9. حقوق رحمت العالمين
10. روزن جا مسئلا
11. سنت نبويءَ جي پيروي جا مسئلا
12. لعنت ۽ رحمت جا مستحق ماڻهو
13. جنازي جا مسئلا
14. جنازي کي غسل، ڪفن ۽ دفن ڪرڻ جو طريقو
15. فضائل قرآن مجيد
16. دوستي ۽ دشمني
17. فضائل رحمت العالمين
18. قيامت جو بيان
19. لباس جو بيان
20. قبر جو بيان
21. جنت جو بيان
22. دوزخ جو بيان
23. دعا جا مسئلا
24. نيڪيءَ جو حڪم ڪرڻ ۽ گناهن کان روڪڻ جو بيان
25. شفاعت جو بيان
26. حج ۽ عمري جا مسئلا
27. قرآن ڪريم جي تعليم
سال 2006ع ڌاري سعودي مان واپس سنڌ آيا حياتيءَ جا آخري سال پنهنجي ديس ۾
گذاريا، ڪجھ عرصو اسري يونيورسٽي ۾ پڻ رهيا، کيس اولاد ۾ ٻه فرزند عطا ٿيا، جن ۾
سندس وڏو پٽ احمد علي عباسي جيڪو سنڌ يونيورسٽي ۾ پراجيڪٽ ڊائريڪٽر هو جيڪو ڪجھ
سال اڳ ۾ انتقال ڪري ويو، جڏهن ته سندس ٻيو فرزند نجيب عباسي لياقت ميڊيڪل
يونيورسٽي ڄامشوري ۾ وائس چانسلر جو پبلڪ رلشينز آفيسر آهي، جنهن کي ٻه پٽ ۽ پنج
نياڻين جو اولاد آهي.
جڏهن ته کيس .... نياڻيون آهن جن ۾ وڏي نياڻي ڊاڪٽر آهي جنهن کي هڪ پٽ ۽ ٻه
نياڻيون آهن، سندس وچين ڌيءَ جي شادي سهيل انصاري سان ٿيل آهي، ان کي هڪ پٽ ۽ ٽي
نياڻيون آهن،جڏهن ته سندس آخري نياڻي جي شادي محمد نواز سان ٿيل آهي، جنهن مان کيس
ٻه پٽ ۽ هڪ نياڻي آهي.
سندس ڄمار 87 سال رهي. آخرڪار پاڻ 15 مئي 2021ع رات جو يارنهن وڳي وفات ڪيائين
۽ سندس جنازي نماز 16 مئي 2021ع آچر ڏينهن ايل ايم ڪالوني گرائونڊ تي ٿي گذري،
جنهن ۾ سوين ماڻهن شرڪت ڪئي، سندس تدفين ريلوي اسٽيشل ڄامشورو ڀرسان سنڌ يونيورسٽي
قبرستان ۾ ڪئي وئي جتي سندس آخري آرام گاهه آهي.
