مورو سگا طرفان ڪتابي ميلو ٽي ڏهاڙا علمي ادبي ثقافتي سرگرميون جاري رهيون ـ رپورٽ ـ اسلم عباسي

سنڌ ۾ جڳن کان ميلن جي روايت رهي آهي. اهڙي قسم جي ميلي ملاکڙن ۽ ثقافتي سرگرمين راڳ رنگ جون محفلون ۽ ميڙاڪا ٿيندا رهيا آهن ۽ ڪجھ عرصي کان انهن روايتن کي وڌيڪ سگهارو بنائڻ لاءِ علمي ۽ ادبي ميلن جو لاڙو ۽ رجهان وڌي رهيو آهي. جنهن ۾ آرٽ ڪائونسل، پريس ڪلب ڪراچي، سنڌ ميوزيم حيدرآباد، حيدرآباد ڪلب، خانه بدوش ڪيفي حيدرآباد ۾ اهڙن ميلن مختلف سنڌي ادب جي عظيم شخصيت جا ڏهاڙا پڻ ملهايا ويا. جنهن ۾ شيخ اياز ميلو ۽ ٻيا اچي وڃن ٿا. انهيءَ سلسلي کي اڳتي وڌائندي سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن مورو شاخ طرفان 6 ڊسمبر 2017ع اربع ڏينهن کان 8 ڊسمبر جمعي شام تائين پريس ڪلب مورو ۾ شاندار ڪتابي ميلو سنڌيڪا اڪيڊمي ڪراچيءَ جي تعاون سان ٿي گذريو، سگا مورو طرفان هر سال لڳندڙ ڪتابي ميلو ٽيون ڀيرو منقعد ڪيو ويو. ڪتابي ميلي ۾ موري تعلقي ۽ آس پاس جي علائقن شاهپورجهانيان، دولتپور، دادو، مٺياڻي، نوشهروفيروز کان اهل قلم ۽ ڏات ڌڻين جي وڏي انگ جي شرڪت رهي، گڏوگڏ سرڪاري توڙي غير سرڪاري اسڪولن جي شاگردن، شاگردياڻين، استادن ۽ والدين پڻ هن ڪتابي ميلي ۾ ڀرپور شرڪت ڪئي ۽ خاص طرح ٻاراڻي ادب کان ويندي سنڌ جي تاريخ، ثقافت، سياست، سماجيات، سائنسي ۽ مذهبي ڄاڻ ڏيندڙن ڪتابن کي بيحد پسند ڪري خريد ڪيو ويو. جڏهن ته نوجوان وري انگريزي ادب، ڊڪشنريون، گرامر جي ڄاڻ، ڪيريئر گائيڊ ۽ روزگار حاصل ڪرڻ وارن ڪتابن جي خريداري ۾ مشغول رهيا.

سگا مورو طرفان ڪتابي ميلي ۾ شاگرد ڪتاب خريد ڪندي.

سگا مورو طرفان ڪتابي ميلي دوران ٽئي ڏينهن لڳاتار علمي، ادبي تعليمي ۽ ثقافتي سرگرميون پڻ جاري رکيون ويون، جن ۾ عالمن، اديبن، استادن، قلمڪارن، شاعرن ۽ سول سوسائيٽي ميمبرن جي نمائندگي پڻ رهي. ڪتابي ميلي جي پهرين اربع ڏينهن ٺيڪ چئين وڳي افتتاحي رسم ٿي گذري. سگا جي مرڪزي سيڪريٽري جنرل منظور اڄڻ، مرڪزي  سيڪريٽري ثقافت شهاب الدين شاهاڻي، پروفيسر محمد سليمان سيال پرنسپال مهراڻ ڊگري ڪاليج مورو، سگا صدر اسلم عباسي، عظيم سنڌي ڪتابي ميلي جو افتتاح ڪيو. ان سان گڏوگڏ سگا ساٿين وزير فرهاد، زاهد ڏيپر، قاضي شفيح محمد، سرفراز ميمڻ، اسد سولنگي پڻ معزز مهمانن سان گڏجي ڪتابي اسٽال جو دورو ڪيو.

افتتاحي رسم بعد مورو پريس ڪلب اندر هال ۾ سگا شاخ مورو طرفان هڪ علمي، ادبي تقريب سائين محمد ابراهيم جويو جي ياد ۾ تعزيتي پروگرام ٿي گذريو. صدارت سنڌي ادبي سنگت جي اڳوڻي مرڪزي سيڪريٽري جنرل ۽ سنڌ لينگويج اٿارٽي جي اڳوڻي سيڪريٽري تاج جويو ڪئي. جڏهن ته مهمان خاص سگا جنرل سيڪريٽري منظور اڄڻ، شهاب الدين شاهاڻي ۽ ڪامريڊ هاشم کوسو هئا.

تعزيتي ميڙاڪي تقريب جي شروعات ۾ سڀ کان اول سگا موري جي ميمبر ڪاروباري ڪاميٽي اسد سولنگي کي گهرايو ويو، جنهن آيل سڀني معزز مهمانن کي ڀليڪار ڪندي ۽ محمد ابراهيم جويي جي زندگيءَ بابت ڳالهائيندي چيو ته پاڻ هڪ عظيم انسان ۽ برصغير جي اهم شخصيت ۽ صديءَ جي هڪ مڪمل تاريخ رهيو آهي. هن فلسفي، ڏاهپ ذريعي سنڌي ادب ۽ سنڌي ماڻهن جي بي لوث خدمت ڪئي آهي ۽ انگريزي ادب مان ڪيترائي ڪتاب ترجما ڪيا ۽ اسان تائين پهچايا ۽ ان سان گڏوگڏ ڪيترائي ڪتاب لکيا. جيڪو سنڌ جي آئيندي نسل تي سندس احسان آهي. جويي صاحب سان اسان جو ذاتي تعلق پڻ هو. سنڌ صدين تائين کيس ياد ڪندي. ان بعد پروفيسر شمشاد احمد سومرو خطاب ڪندي چيو ته سنڌ سوين سالن بعد محمد ابراهيم جويي جهڙا انسان پيدا ڪندي رهندي آهي. هو هڪ خاموش خدمتگار هو ۽ وڏي سوچ ۽ فڪر رکندڙ سگهاري شخصيت هئي. سنڌي ادب ۾ سندس نالو ۽ نيڪي آهي. سنڌ جو حقيقي عاشق هو. پاڻ وڏو فلسفي ۽ ڏاهپ رکندڙ ڪمال جي شخصيت هو. سنڌ جي تاريخ ۽ تهذيب کي زنده رکندڙن منجهان هڪ هو. ان بعد دولتپور واسي  پروفيسر ارشاد احمد اوٺو ڪيتريون ئي ساروڻيون ٻڌايون. هن چيو ته هڪ دفعي ڪنهن ڪم سانگي هڪ دوست کي وٺي سائين جويي صاحب ڏانهن ويس، سندس محبت، شفقت اڄ ڏينهن تائين وسري نه ٿي پاڻ ڇپر ۽ ڇانو هو. هر هڪ ملڻ واري ايندڙ ويندڙ ماڻهو کي ڀاءُ ڪري ڪوٺيندو هو. سندس وٽ ذات پات رنگ نسل جو ڪوبه فرق  نه هو. برابريت واري هميشه رواداري رکندو هو.

تعزيتي ميڙاڪي کي مخاطب ٿيندي ڊاڪٽر مشتاق باگاڻي چيو ته سائين ابراهيم جويي جو سنڌ مٿان احسان آهي ۽ ان سان گڏوگڏ خاڪي جويو ۽ تاج جويو به سنڌي ادب جي وڏي خدمت ڪئي آهي. سائين سان منهنجي واقفيت خاڪيءَ جويي ڪرائي، محمد ابراهيم جويو ڪتابن ۾ هميشه زنده رهندو. پاڻ حڪمت عمليون جوڙڻ جو ماهر هو. سنڌ وطن ۽ عام ماڻهن جي ڀلي لاءِ بيحد فڪرمند رهندو هو. وطن جو سچو ۽ حلالي پٽ هو. پاڻ هڪ تاريخ ساز شخصيت هو.

ان کان پوءِ عظيم سنڌي ڳالهائيندي چيو ته سگا مورو کي جس آهي جنهن اڄوڪو ڪتابي ميلو منقعد ڪرڻ سان گڏوگڏ هي علمي، ادبي تعزيتي ميڙاڪو پڻ ڪوٺايو آهي. جيڪو سچ پچ ته ساراھ جوڳو ڪم آهي. جويي صاحب جا اسان سنڌي قوم مٿان احسان آهن، هن چيو ته آءُ هڪ دفعي سائين سان مليس ۽ کيس ٻڌايم ته موري شهر جو آهيان ته هڪدم خوش ٿي وراڻيائين ته مورو واسي ڪراچيءَ جي پهرين مسلمان ميئر قاضي خدا بخش جو مون مٿان ٿورو آهي ڇاڪاڻ ته ڪراچيءَ ۾ پڙهڻ لاءِ مونکي اسڪالرشپ ڏنائين. جويو صاحب تمام وڏو املھ ماڻهو هو. اهڙا انسان صدين ۾ پيدا ٿيندا آهن. سندس قلمي ۽ ادبي پورهيو تمام گهڻو آهي. هن ڪيترائي ادارا جوڙايا پاڻ هڪ خاموش خدمتگار هو. وڏو ذهين ۽ داناءَ انسان هو، هن سنڌ بچايو کنڊ بچايو جهڙا فڪر ڏنا.

تعزيتي ميڙاڪي کي خطاب ڪندي مهمان خاص سگا مرڪزي سيڪريٽري ثقافت شهاب الدين شاهاڻي چيو ته سائين محمد ابراهيم جويو جو جنم ضلعي دادو جي هڪ ننڍڙي ڳوٺ ۾ ٿيو، پاڻ غريب خاندان سان تعلق رکندڙ هو ۽ سندس شروعاتي زندگي ڏکن ۾ گذري پر پاڻ علم پرائي ۽ اعلي منزل تي پهتو، نه رڳو ايترو پر پاڻ هڪ انسان هو ۽ تمام وڏي شخصيت هو. سائين جي ايم سيد سان ويجهڙائپ هئڻ ڪري وطن پرست، سنڌ دوست ۽ قومپرست هو. هميشه سنڌ جي ماڻهن لاءِ زندگي وقف ڪئي ۽ سنڌي ادب ۾ خدمت ڪري وڏو مقام ماڻيو اٿس، ڪامريڊ هاشم کوسي ڳالهائيندي چيو ته سنڌ جي تاريخ ۾ محمد ابراهيم جويو جو وڏو مقام آهي پاڻ سائين جي ايم سيد سان گڏجي سنڌ جي خاطر تمام گهڻو ڪم ڪيو. وڏو اعلي ذهن جو مالڪ هو، سنڌ کي هن وقت به محمد ابراهيم جويو جهڙن ڪردارن جي سخت ضرورت آهي. اڄ جي سنڌ اوهان اسان پڙهيل لکيل ۽ شعور رکندڙ وطن پرست ماڻهن کان گُهر ٿي ڪري ته سندس لوئي ۽ لڃ جي حفاظت لاءِ پنهنجو ڪردار ادا ڪيون.

سگا مرڪزي سيڪريٽري جنرل منظور اڄڻ تقريب کي خطاب ڪندي چيو ته محمد ابراهيم جويو هڪ صديءَ جي مڪمل تاريخ آهي. سگا مورو اڄوڪو هي تعزيتي ميڙاڪو ڪوٺائي اهم ۽ تاريخي ڪم ڪيو آهي. اڄوڪي تعزيتي تقريب ڪتابي ميلي جي موقعي تي منقعد ڪئي وئي آهي. جويو صاحب جي زندگي سڄي ڄمار علم ادب ڪتابن ۾ گذري، فلسفي ۽ ڏاهپ جو دڳ ڏسيندڙ هميشه علم جي روشني ڏيندو رهيو ۽ اسان نوجوانن لاءِ پاڻ پتوڙيندو رهيو. اڄوڪو ڪتابي ميلو منعقد ڪري ۽ جويي صاحب کي ياد ڪرڻ ۽ ڀيٽا ڏيڻ هڪ سٺي روايت آهي، جنهن لاءِ سگا مورو ۽ جاکوڙي ساٿي اسلم عباسي جس لهڻي. جيڪو گذريل ٽن سالن کان مسلسل ڪتابي ميلا لڳرائي ۽ ٽئي ڏينهن علمي ادبي ثقافتي ميڙاڪا، محفلون ۽ مشاعرا ڪرائيندو رهي ٿو. سگا مورو سڀني ساٿين کي جس آهي.

سگا ڪتابي ميلي جي پهرين ڏينهن واري محمد ابراهيم جويي واري تعزيتي تقريب کي صدارتي خطاب ڪندي تاج جويو چيو ته سائين محمد ابراهيم جويو هڪ يتيم ۽ بي سهارا ٻار هو ۽ ڏکن ۾ پليو. سائين جي ايم سيد سان ويجهڙائپ ڪري تعليم حاصل ڪيائين. برصغير جي اهم سياسي اڳواڻن سان کيس ملڻ جو موقعو مليو. سنڌي ادب ۾ سندس ڪتاب، ڪهاڻيون ۽ شاعري به آهي. انگريزي ادب مان ترجما ڪري ڪيترائي ڪتاب ڏنائين.

سنڌ جي اندر ڪيترائي ادارا پڻ جوڙائڻ ۾ سندس وڏو اهم ڪردار رهيو آهي. سنڌي ادبي بورڊ، سنڌ ٽيڪسٽ بڪ بورڊ، سنڌالاجي، سنڌ يونيورسٽي، لياقت ميڊيڪل ڪاليج، مهراڻ انجنيئرنگ ڪاليج، زرعي يونيورسٽي ۽ ٻيا ڪيترائي تعليمي ادارا، درسگاهون جوڙائڻ، رٿائون ڏيڻ، ايڪٽ پاس ڪرائڻ، بجيٽ منظور ڪرائڻ ۽ ٺهرائڻ وارا بي مثال ڪم ڪيائين. سنڌ مٿان سندس احسان آهي. پاڻ هميشه غير تڪراري شخصيت رهيو. اهو ئي سبب آهي جو سائين جي ايم سيد کان ويندي رسول بخش پليجو ۽ کاٻي ڌر جون سڀئي سياسي شخصيتون کيس مان مرتبو عزت ۽ احترام ڏينديون هيون. هن زندگيءَ جي حقيقي مقصد کي سمجهي ورتو. سگا مورو کي جس آهي جنهن اڄ هي تعزيتي تقريب جو اهتمام ڪيو آهي.

ڪتابي ميلي جي ٻئي ڏينهن تي علمي ۽ تعليمي ليڪچر پروگرام عنوان (رول آف ڊجيٽل لرننگ) ٿي گذريو. جنهن ۾ جديد ڪمپيوٽر ۽ انفرميشن ٽيڪنالوجي واري تعليمي اهميت بابت سماج سڌارڪ ڊاڪٽر غلام سرور ٻگهيو ليڪچر ڏنو. هن تقريب جي صدارت سگا مرڪزي وائيس چيئرمين پيرل خان کوسو ڪئي. جڏهن ته مهمان خاص سگا مرڪزي عهديدار نور محمد سومرو ۽ رفيق احمد سرهيو هئا. ڪمپيئرنگ ڪندي نوجوان تعليمي ماهر سر قاضي شفيح محمد سڀني معزز مهمانن کي اسٽيج تي ويهاريو ۽ سگا صدر اسلم عباسي کي مهمانن جي آڌر ڀاءُ لاءِ سڏ ڪيو. جنهن آيل مهمانن ۽ ليڪچر ۾ ويٺل سڀني استادن، اديبن، شاگردن ۽ سول سوسائيٽي ميمبرن کي ڀليڪار ڪندي ۽ ليڪچرڪار جو تعارف پڻ ڪرايو. ان بعد ڊاڪٽر غلام سرور ٻگهئي ليڪچر ڏيندي چيو ته هن وقت اسان جنهن سماج ۾ رهون ٿا ان کي ڪيترائي ايندڙ وقت ۾ چئلينجز آهن. ڪمپيوٽر، انفرميشن ۽ ڊجيٽل ٽيڪنالوجي ۽ جديد علم ذريعي اهم ۽ تاريخي تبديليون اچڻيون آهن. ايندڙ وقت ۾ بايو ٽيڪنالوجي ۽ ڪمپيوٽر ۽ ڊجيٽل ايجادن ذريعي انسان تمام گهڻي تيز رفتاريءَ سان منزلون ماڻيندو. تصوراتي ۽ حيرت انگيز تبديليون اينديون. ڊجيٽل اوزارن ذريعي هن وقت خاص طرح ميڊيڪل سائنس ۾ وڏي ترقي ٿي رهي آهي. بيمارين بابت ڄاڻ پلاسٽڪ سرجري، پيوند ڪاري، انساني عضون جي ٽراسنپلانيٽيشن اهي سڀ مستقبل قريب ۾ ايجادون ٿڻيون آهن. بنا ڊرائيور ڪارون، گاڏيون هلنديون، انهن ۾ جديد آلات، سينسر نصب ٿيل هوندا، اکين ۽ ڪنن کان معزور ڏسي ۽ ٻڌي سگهندا. هن چيو ته ڊجيٽل سائنسي ترقيءَ سبب  ميڊيڪل جي علاج جي سهولتن سبب انساني عمر ۾ اضافو ٿي رهيو آهي. جايون، جڳهيون، بلڊنگون، روڊ، رستا ٿري ڊي ٽيڪنالوجي اچڻ سبب جلد ز جلد ٺهي سگهندا. ضرورت ان ڳالھ جي آهي ته سنڌ ۽ سنڌ واسين نوجوانن کي ٽيڪنالوجي مهارت ۾ اعلي تعليم حاصل ڪرڻ جي سخت ضرورت آهي ته جيئن ايندڙ وقت ۾ اسان مقابلو ڪري سگهون. هي دور مضبوط معامشيات ۽ اڪانامي بهتر ڪرڻ ۽ ان ۾ اڳڀرو ٿيڻ واري ڊوڙ ۾ شامل ٿي چڪو آهي ۽ مقابلو اهي ئي ڪري سگهندا جيڪي معاشي طرح سگهارا ۽ ٽيڪنالوجي ۾ مهارت رکندڙ هوندا. آخر ۾ سگا اڳواڻ رفيق احمد سرهيو ڳالهائيندي چيو ته اڄوڪو تعليمي ليڪچر تمام ڪارائتو آهي ۽ سنڌ جي نوجوانن کي ڊجيٽل تعليم ۾ اڳتي اچڻو پوندو ۽ ڀرپور صلاحيتن جو مظاهرو ڪرڻو پوندو. هن سگا مورو ساٿين کي ڪتابي ميلي ڪرائڻ تي مبارڪباد پڻ ڏني.

صدارتي خطاب ڪندي سگا وائيس چيئرمين پيرل خان کوسي چيو ته سگا مورو ماضيءَ جي روايتن کي برقرار رکندي هي ڪتابي ميلو منقعد ڪيو آهي ۽ گڏوگڏ هي ليڪچر پروگرام پڻ منعقد ڪرايو آهي سچ پچ اڄوڪو پروگرام تمام شاندار ۽ ڄاڻ ڏيندڙ آهي. ڊاڪٽر غلام سرور ٻگهئي تي اسانکي فخر آهي. پاڻ هڪ ڊاڪٽر هئڻ سان گڏوگڏ سنڌ جي سماج ۽ نوجوانن لاءِ هڪ يونيورسٽي وارو ڪردار ادا ڪندو رهي ٿو. جنهن لاءِ کيس جس آهي. سگا سنڌ اندر روشن تارا اسڪول هلائي رهي آهي. اسان سگا روشن تارا اسڪول مئنجمينٽ کي سفارش ٿا ڪريون ته سڄي سنڌ اندر سگا روشن تارا اسڪولن ۾ ڊاڪٽر غلام سرور ٻگهئي جا هي ڄاڻ وارا اهم موضوعن تي ليڪچر منقعد ڪرائي ته جئين نوجوان ڄاڻ حاصل ڪن، جيڪي مستقبل جا معمار آهن.

ڪتابي ميلي جي ٽئين ۽ آخري جمعي ڏينهن صبح 10 وڳي کان شام 4 وڳي تائين صرف عورتن، اسڪولي شاگردياڻين ۽ نياڻين لاءِ مخصوص وقت مقرر ڪيل هو. ان دوران ڪيترن ئي اسڪولن جي شاگردياڻين، فيميل ٽيچرس ۽ عورتن پڻ ڪتابي ميلي جو دورو ڪري ۽ مختلف موضوعن بابت ڪتابن جي خريداري ڪئي ۽ سگا مورو کي جس پڻ ڏنو.

جڏهن ته ان ئي آخري ڏينهن شام جو سگا مورو طرفان محفل مشاعرو ٿي گذريو، جنهن جي صدارت نوجوان شاعر، اديب، ليکڪ ۽ ايڊووڪيٽ امداد سولنگي ڪئي. جڏهن ته مهمان خاص صدر پريس ڪلب مورو نواب اصغر ڪورائي هو ۽ سگهڙ شاعر علي گل ڀٽي هئا ۽ معزز مهمانن ۾ پروفيسر محمد خان ڏاهري، پروفيسر شمشاد احمد سومرو پڻ شريڪ ٿيا. ڪمپيئرنگ جا فرائض سر قاضي شفيح محمد سگا ساٿي سرانجام ڏنا.

سگا مورو جوائنٽ سيڪريٽري وزير فرهاد آيل سڀني مهمانن جي مان ۾ آجياڻي تقرير ڪندي ڀليڪار ڪيو ۽ چيو ته سگا مورو جي موجوده باڊي کي هن وقت اڍائي سال گذري چڪا آهن ۽ سماجي ڪمن ۾ ڀرپور حصو وٺي رهي آهي. خاص طرح تعليم، صحت، ثقافتي سرگرمين ۾ پاڻ مڃرايو آهي. هي ڪتاب ميلو مسلسل ٽن سالن کان ٿي رهيو آهي. هر سال ميلي دوران مختلف علمي، ادبي ثقافتي تقريبون پڻ ٿينديون رهن ٿيون. اڄ محفل مشاعرو آهي. هن موقعي تي پهتل اديبن، شاعرن کي دل جي گهراين سان ڀليڪار چئون ٿا. ان بعد شعر پڙهڻ لاءِ سڀ کان اول سنڌي ادبي سنگت دادو کان آيل شاعر عاشق دادوي کي گهرايو ويو، جنهن پنهنجي نئين نڪور شاعري ۽ ترنم سان گيت پڻ ٻڌائي سامعين کي جهومائي ڇڏيو. ان بعد هر هڪ معشق محسن ابڙو، غلام مصطفي عقاب ڇڄڙو، محبتي ملاح، مختيار شاھ، خادم بالادي، وزير فرهاد ، مجاز حيدر، اشرف سولنگي ۽ ٻين پڻ مشاعري شريڪ ٿي پنهنجا شعر ٻڌائي چار چنڊ لڳائي ڇڏيا.

پروفيسر شمشاد احمد سومرو چيو ته اڄ جي محفل ۾ شاعرن پنهنجو ڪلام پيش ڪري محفل کي رونق بخشي آهي ۽ اهو جس آهي سگا موري جي سڀني ساٿين کي هي ڪتابي ميلا ۽ علمي ادبي ثقافتي پروگرام زندگيءَ کي اتساھ بخشين ٿا. ان بعد پروفيسر محمد خان ڏاهري پڻ خطاب ڪندي چيو ته اڄ مشاعري ۾ ويهي شاعرن جو ڪلام ٻڌي روح کي فرحت ملي آهي. شاعر قومن جا سفير هوندا آهن. سگا ساٿي جس لهڻن.

ان بعد مشاعري جي مهمان خاص سگهڙ شاعر علي گل ڀٽي محفل ۾ خوب شاعري ٻڌائي ۽ سگهڙائپ جو فن پڻ پيش ڪيو. جنهن کان پوءِ مهمان خاص پريس ڪلب مورو صدر نواب اصغر ڪورائي چيو ته شاعر اديب سماج جا مهان ماڻهو هوندا آهن. جيڪي ظلم ۽ ڏاڍ خلاف قلم کڻي لکندا رهن ٿا کين جس آهي.

آخري ۽ صدارتي تقرير ڪندي امداد سولنگي چيو ته سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيشن سڄي سنڌ ۾ بي لوث خدمتون سرانجام ڏنيون آهن ۽ هڪ تاريخي ڪردار ادا ڪيو آهي ۽ سنڌ اندر هڪ سماجي انقلاب آندو آهي. سگا کي دنيا ليول تي پرکڻو پوندو. ون يونٽ جي ٽٽڻ کانپوءِ سنڌ جي ذهين ۽ قابل ماڻهن سنڌي ماڻهن جي فلاح ۽ بهبود لاءِ سگا جو بنياد رکيو ۽ سماجي شعور پيدا ڪيو. مورو سگا شاخ ان جو تسلسل آهي. ساٿين کي جس آهي.

شاعري اندر جي احساسن ۽ جذبن جي ترجماني آهي. اڄ سنڌ جي اندر ڪيترائي نوجوان بهترين شاعري ڪري رهيا آهن. سنڌ ۾ ڀٽائي کانپوءِ شيخ اياز پيدا ٿيو، جيڪو پنهنجي دور جو بهترين شاعر رهيو آهي. ان بعد امداد سولنگي پنهنجي نئين نڪور شاعري ٻڌائي ۽ محفل کان داد حاصل ڪيو. آخر ۾ راڳي عابد سولنگي ڪلام ٻڌائي سامعين کي جهومائي ڇڏيو ۽ اهڙي طرح سگا مورو طرفان ڪتابي ميلو پنهنجي پڄاڻي تي پهتو.