مورو شهر علم ادب جي حوالي سان سنڌ توڙي هند ۾ اهم حيثيت والاريندڙ آهي. هن
شهر جا ڪيترائي ناميارا، تاريخدان، محقق، اديب، شاعر، تعليمي ماهر، استاد ۽ سماجي
درد رکندڙ مشهور آهن. جن ۾ سنڌي ادب جي اسلامي ناول “سندري” جو بنياد وجهندڙ عالم
اديب، شاعر، صحافي، حڪيم قاضي عبدالخالق خليق مورائي پڻ آهي. جڏهن ته هند ۽ سنڌ جو
ڪهاڻيڪار ناصر مورائي پڻ هن ئي شهر سان تعلق رکندڙ آهي. ان کان علاوه تعليم جي
ميدان ۾ پروفيسر نظير احمد قاضي، سيد علي بخش شاهه، سائين رستم خان خميساڻي، سائين
محمد ڇتل سرهيو، سيد جعفر علي شاهه، فيض محمد سومرو ۽ ٻيا ڪيترائي ناميارا استاد
ٿي گذريا آهن. هن وقت سنڌي علم، ادب، تحقيق ۽ تاريخ تعليمي ۽ سماجي خدمتون ڏيندڙ
پروفيسر شمشاد احمد سومرو جنهن جو پڻ علمي، ادبي ۽ استاد گهراڻي سان تعلق آهي.
 |
| پروفيسر شمشاد احمد سومرو |
سندس جنم 6 سپٽمبر 1963ع ڌاري موري شهر جي سومرا محلا ۾، موري جي جهوني اديب،
ناول نگار ۽ 60 ڪتابن جي خالق فتح الدين سومرو “بيدار مورائي” جي گهر ۾ ٿيو. پاڻ
پرائمري تعليم دل چنڊ ۽ احمد شاهه اسڪول مان حاصل ڪيائين. جڏهن ته مئٽرڪ 1978ع ۾
هاءِ اسڪول موري مان ۽ انٽر پري ميڊيڪل مهراڻ ڪاليج مورو مان 1980ع ۾ فرسٽ ڪلاس ۾
حاصل ڪيائين. بي اي 1984ع ۾ سنڌ يونيورسٽي مان ۽ ايم اي ايڪانامڪس ۽ ايم اي
پوليٽيڪل سائنس پڻ سنڌ يونيورسٽي مان ڪئي اٿن، جڏهن ته ايم اي سنڌي ادب ۾ شاهه
عبداللطيف يونيورسٽي خيرپور مان 1990ع ۾ فرسٽ ڪلاس ۾ ڪيل اٿن. ان سان گڏوگڏ بي ايڊ
پڻ علامه اقبال اوپن يونيورسٽي اسلام آباد مان فرسٽ ڪلاس ۾ پاس ڪئي اٿن، جڏهن ته
ايم فل شاهه نصير نوشهرائي ۽ ان سلسلي جا شاعر جي عنوان تي سنڌ يونيورسٽي مان ڪئي
اٿن.
پاڻ تعليم کاتي ۾ 1993ع کان هڪ استاد طور خدمتون سرانجام ڏئي رهيا آهن ۽ هن
وقت گورنمينٽ مهراڻ ڊگري ڪاليج مورو ۾ سنڌي ادب جي ايسوسيئيٽ پروفيسر طور ڪم ڪري
رهيا آهن.
پاڻ تاريخ، تحقيق ۽ علم ادب سان بي پناهه لڳاءِ رکن ٿا، کيس ننڍپڻ کان وٺي گهر
۾ علمي ۽ ادبي ماحول مليو، 1982ع کان لکڻ جي شروعات ڪيائين، سندس لاڙو تحقيق ڏانهن
رهيو آهي، سندس پهريون تحقيقي ڪم “مورو جي قاضي خاندان جي علمي، ادبي، سياسي ۽
ديني خدمتن جو تحقيقي ۽ تنقيدي جائزو” آهي جيڪو “جوڳيئڙا جهان ۾” جي نالي سان مڪمل
ڪيو اٿن . پروفيسر صاحب 1993ع کان ساهتي جي تاريخ ( ضلعي نوشهروفيروز) تي ڪم شروع
ڪيو ۽ ڪيترن ئي موضوعن تي تحقيقي ڪتاب تيار ڪيا اٿن جن ۾ ساهتي جون وستيون ۽ واهڻ،
ساهتي جا صوفي بزرگ ۽ شاعر، ساهتي جا ساهتڪار (ورهاڳي کان اڳ ساهتي جا هندستان لڏي
ويل اديب ۽ شاعر)، ساهتي جا سرجڻهار، ساهتيءَ جا ماڳ ۽ مڪان، ڪافيءَ جو باڪمال
صوفي شاعر شاهه نصير، سندس طالبي سلسو فن ۽ فڪر، مخدوم نجيب ۽ ريلائي بزرگ، موري
جا مور ( 100 کان مٿي موري جي علمي، ادبي شخصيتن جا پروفائيل لکيا اٿس)، نيهه ڪيم
نروار، جيد عالم، اديب ۽ شاعر قاضي مولوي محمد صادق مورائيءَ جي شاعري ۽
سوانح ۽ سنڌ جي انمول صوفي ۽ ڪافيءَ جي
باڪمال شاعر سائين سيد سليمان شاهه “بودلائي” جي شاعري ۽ سوانح اچي وڃن ٿا.
ان سان گڏوگڏ پروفيسر شمشاد احمد سومرو سنڌ جي مختلف تاريخي، علمي، ادبي ۽
ثقافتي سيمينارن ۽ ميڙاڪان ۾ پنهنجا تحقيقي مقالا پڻ پيش ڪندو رهيو آهي، جيڪي پڻ
مختلف ڪتابن ۽ رسالن ۾ ڇپجندا رهيا آهن، پاڻ سنڌي ادبي سنگت شاخ موري جو 1984 -85
۾ سيڪريٽري رهيا آهن.
هن وقت پاڻ سنڌ جي قداور سماجي تنظيم سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن شاخ مورو جا
جنرل سيڪريٽري پڻ بنا مقابلي چونڊجي آيا آهن ۽ سگا موري جي طرفان صحت، تعليم،
ثقافت ۽ ٻين سماجي سرگرمين ۾ ڀرپور حصو وٺي رهيا آهن ۽ سگا مورو شاخ جي تاريخ ۽
ڪارڪردگي 1976 کان 2021 تائين تحقيق ڪري رهيا آهن ۽ هڪ ڪتاب “سگا منهنجي ساهه ۾”
جي نالي سان لکي رهيا آهن.
