رائل سويڊش اڪيڊمي آف سائنسز 2025ع جو فزڪس ۾ نوبل انعام جان ڪلارڪ، ميشل ايڇ ڊيورٽ ۽ جان ايم مارٽينس کي ڏيڻ جو فيصلو ڪيو آهي، جنھن ۾ برقي سرڪٽ ۾ وڏي پيماني تي ڪوانٽم ميڪانياتي سرنگنگ ۽ توانائي جي مقداريت جي دريافت شامل آهي، ھن سال جي فزڪس جي انعام يافتن جا تجربا هڪ چپ تي ڪوانٽم فزڪس کي عمل ۾ ظاهر ڪيو آهي.
فزڪس ۾ هڪ اهم سوال اهو آهي تہ ڪنهن نظام جي وڌ ۾ وڌ ايتري ماپ ڪيتري ٿي سگهي ٿي جيڪا ڪوانٽم ميڪانياتي اثرن جو مظاهرو ڪري سگهي. 2025ع جي فزڪس جي انعام يافتن هڪ برقي سرڪٽ سان تجربا ڪيا جنهن ۾ هنن ڪوانٽم ميڪانياتي سرنگنگ ۽ مقداري توانائي جي سطحن ٻنهي جو مظاهرو ڪيو، هڪ اهڙي نظام ۾ جيڪو ايترو وڏو هو جو هٿ ۾ کنيو پيو وڃي.
ڪوانٽم ميڪنڪس هڪ ذري کي اجازت ڏئي ٿي تہ هو سڌو هڪ رڪاوٽ مان گذري وڃي، هڪ عمل استعمال ڪندي جنهن کي سرنگنگ چيو وڃي ٿو. جيئن ئي وڏي تعداد ۾ ذرا شامل ٿين ٿا، ڪوانٽم ميڪانياتي اثر عام طور تي غير اهم ٿي وڃن ٿا. انعام يافتن جي تجربن اهو ظاهر ڪيو تہ ڪوانٽم ميڪانياتي خاصيتون وڏي پيماني تي حقيقي بڻائي سگهجن ٿيون.
اڻويھ 1984ع ۽ 1985ع ۾، جان ڪلارڪ، ميشل ايڇ ڊيورٽ ۽ جان ايم مارٽينس سپرڪنڊڪٽرز مان ٺهيل هڪ اليڪٽرانڪ سرڪٽ سان تجربن جو هڪ سلسلو شروع ڪيو، اهي شيون جيڪي ڪنهن بہ برقي مزاحمت کان سواءِ ڪرنٽ کي هلائي سگهن ٿا. سرڪٽ ۾، سپرڪنڊڪٽنگ شيون غير موصول مواد جي هڪ پتلي پرت سان الڳ ڪيا ويا، هڪ سيٽ اپ جنهن کي جوزفسن جنڪشن چيو وڃي ٿو. پنهنجي سرڪٽ جي مختلف خاصيتن کي سڌارڻ ۽ ماپڻ سان، اهي ان مان گذرندڙ ڪرنٽ جي نتيجي ۾ پيدا ٿيندڙ رجحانن کي ڪنٽرول ۽ ڳولڻ جي قابل ٿي ويا. گڏجي، سپرڪنڊڪٽر مان گذرندڙ چارج ٿيل ذرن هڪ اهڙو نظام ٺاهيو جيڪو ائين ڪم ڪيو ڄڻ اهي هڪ اڪيلائي ذرو هجن جهڙوڪ سڄي سرڪٽ کي ڀريو هجي.
هي وڏي پيماني تي ذري جهڙو نظام شروعات ۾ هڪ اهڙي حالت ۾ هوندو آهي جنهن ۾ ڪرنٽ ڪنهن بہ وولٽيج کان سواءِ وهندو آهي. نظام ان حالت ۾ ڦاٿل آهي، ڄڻ تہ ڪنهن رڪاوٽ جي پويان آهي جنهن کي هو پار نہ ڪري سگهي. تجربي ۾ نظام پنهنجي ڪوانٽم خاصيت ڏيکاري ٿو زيرو-وولٽيج واري حالت مان سرنگنگ وسيليءِ ڀڄي وڃڻ ۾ ڪامياب ٿيندي. نظام جي بدليل حالت هڪ وولٽيج جي ظاهر ٿيڻ وسيليءِ معلوم ٿي وڃي ٿي.
انعام يافتا اهو پڻ ظاهر ڪري سگهيا تہ نظام ڪوانٽم ميڪنڪس پاران اڳڪٿي ڪيل طريقي سان ڪم ڪري ٿو، اهو مقداري آهي، مطلب تہ اهو خالي توانائي جي مخصوص مقدارن کي جذب يا خارج ڪري ٿو.
ڪمپيوٽر مائڪرو چپس ۾ ٽرانزسٽر قائم ٿيل ڪوانٽم ٽيڪنالاجي جو هڪ مثال آهن جيڪا اسان جي چوڌاري آهي. هن سال جو فزڪس ۾ نوبل انعام ڪوانٽم ٽيڪنالاجي جي ايندڙ نسل کي ترقي ڏيڻ جا موقعا فراهم ڪيا آهن، جن ۾ ڪوانٽم ڪرپٽوگرافي، ڪوانٽم ڪمپيوٽرز، ۽ ڪوانٽم سينسرز شامل آهن.