ٿر ڪوئلو: سنڌ جي قدرتي دولت ۽ مستقبل جي خوشحالي جو نئون باب ـ قمر زمان کوسو

سنڌ، پاڪستان جو هڪ اهڙو صوبو آهي جيڪو پنهنجي تاريخ، ثقافت ۽ زرخيز زمين جي ڪري دنيا ۾ مشهور آهي. پر سنڌ جي حقيقي طاقت ان جي قدرتي وسيلن ۾ لڪل آهي، جيڪي نہ صرف ملڪ جي اقتصادي ترقي جو ذريعو ٿي سگهن ٿا، پر عوام جي زندگيءَ ۾ بہ خوشحالي آڻي سگهن ٿا. انهن وسيلن ۾ سڀ کان اهم ۽ حال ۾ گهڻو ڌيان ڇڪائيندڙ ٿرپارڪر جي ڪوئلي جا وسيع ذخيرا آهن.

ٿر ڪوئلي جو ذخيرو لڳ ڀڳ 175 ارب ٽن تائين اندازو لڳايو ويو آهي، جيڪو پاڪستان لاءِ توانائي جي هڪ مستقل، سستي ۽ محفوظ ذريعو ٿي سگهي ٿو. هي ڪوئلو صرف توانائي پيدا ڪرڻ تائين محدود ناهي، پر ان سان گڏ ٿر جي سماجي ڍانچي ۾ بہ تبديليون اچي رهيون آهن. اسڪول، اسپتالون، صاف پاڻي، ٽريننگ سينٽر، روڊن ۽ بجلي جي سهولتن سان گڏ، مقامي نوجوان ۽ عورتون بہ روزگار حاصل ڪري رهيون آهن، جيڪي اڳ شايد ڪنهن تصور جو حصو بہ نہ هئا.

ملڪ جي توانائي بحران کي ختم ڪرڻ لاءِ ٿر ڪوئلي جا منصوبا اهم قدم آهن. پاڪستان ڪيترن سالن کان درآمدي تيل تي ڀاڙڻ، بجلي جي کوٽ ۽ لوڊشيڊنگ جي مسئلن کي منهن ڏئي رهيو آهي. ٿر ڪوئلي سان ملڪ کي توانائي جي ميدان ۾ خودمختيار بڻائڻ، صنعتن کي وڌائڻ ۽ روزگار جا موقعا پيدا ڪرڻ ممڪن آهي. اقتصادي ماهرن جو چوڻ آهي تہ جيڪڏهن ٿر ڪوئلي ۽ سنڌ جي ٻين قدرتي وسيلن جو ذميواري سان ۽ جديد ٽيڪنالاجي جي مدد سان استعمال ڪيو وڃي، تہ سنڌ نہ رڳو ملڪ جي توانائي بحران کي ختم ڪري سگهي ٿي، پر مجموعي معاشي ترقي جو مرڪز پڻ بڻجي سگهي ٿي.

سنڌ وٽ صرف ڪوئلي تائين محدود ناهي. هتي گئس جا وسيع ذخيرا آهن، جيڪي بدين، ماري، ڪنڊي ڪوٽ ۽ ساون جي علائقن ۾ موجود آهن. ننگرپارڪر ۽ ڪوٽڙي جا معدني ذخيرا جهڙوڪ گرينائيٽ، لائم اسٽون، جپسم ۽ سليڪا سينڊ بين الاقوامي مارڪيٽ ۾ وڏي اهميت رکن ٿا. زرعي پيداوار، جهڙوڪ ڪڻڪ، چانور، گنا ۽ مرچ، هتي جي معيشت کي مضبوط بڻائين ٿا. ان کان علاوہ سنڌ جي سامونڊي پٽي مڇيگيري ۽ بندرگاه تي ٻڌل واپار لاءِ هڪ عالمي مرڪز بڻجي سگهي ٿي.

جيتوڻيڪ وسيلن جي دولت موجود آهي، پر انهن کي موثر طريقي سان استعمال ڪرڻ لاءِ شفاف حڪمراني، ماحولياتي تحفظ ۽ جديد ٽيڪنالاجي لازمي آهي. ٿر ڪوئلي مان بجلي پيدا ڪرڻ سان گڏ ماحولياتي خدشن جو پڻ خيال رکڻ ضروري آهي. جديد پاور پلانٽس، صاف ڪوئلي جي ٽيڪنالاجي، ڪاربان ڪيپچر سسٽم ۽ سمارٽ مانيٽرنگ ذريعي ماحولياتي نقصان گھٽائي سگهجي ٿو.

سنڌ جي خوشحالي صرف اقتصادي ترقي تي نہ، پر سماجي ترقي تي بہ دارومدار رکي ٿي. ٿر ۾ تعليم، صحت ۽ روزگار جا موقعا وڌي رهيا آهن، عورتون ۽ نوجوان جديد ٽيڪنيڪل شعبن ۾ حصو وٺي رهيا آهن، ۽ مقامي سماج ۾ هڪ نئون جوش پيدا ٿي رهيو آهي. اهو ثابت ڪري ٿو تہ قدرتي وسيلن جي صحيح استعمال سان سماج جي هر سطح ۾ تبديلي آڻي سگهجي ٿي.

مستقبل لاءِ ضروري آهي تہ حڪومت، ادارا ۽ خانگي شعبو گڏجي پائيدار ترقي، عوام دوست پاليسين، ۽ ماحولياتي ذميواري کي ترجيح ڏين. ٿر ڪوئلي سان گڏ سولر ۽ ونڊ انرجي جا منصوبہ بہ شامل ڪرڻ سان توانائي جو هائبرڊ نظام تيار ڪري سگهجي ٿو، جيڪو ماحول دوست، مستقل ۽ اقتصادي طور تي فائدي مند ثابت ٿيندو.

آخرڪار، ٿر ڪوئلو صرف ريگستاني زمين جو هڪ ذخيرو ناهي، پر اهو اميد جو سرچشمو، سماجي ترقي جو ذريعو ۽ اقتصادي خوشحالي جو موقعو آهي. جيڪڏهن وسيلن جو استعمال ذميواري سان، جديد ٽيڪنالاجي ۽ شفافيت سان ڪيو وڃي، تہ ٿر ۽ سنڌ جو مستقبل روشن ۽ خوشحال ٿي سگهي ٿو. سنڌ، پنهنجي وسيلن جي طاقت سان نہ صرف ملڪ کي توانائي فراهم ڪري سگهي ٿي، پر مجموعي ترقي، روزگار ۽ سماجي خوشحالي جو بہ مرڪز بڻجي سگهي ٿي.