ڪراچي ۾ دهشت گردي جي سازش ناڪام ـ غلام مصطفيٰ جمالي

ڪراچي، پاڪستان جي دل، هميشه کان مختلف ثقافتن، ماڻهن ۽ مذهبي، نسلي ۽ سماجي رنگن جو مرڪز رهيو آهي. پر، ان شهر جي ظاهري صورت کي هميشه خطري ۾ رکڻ وارا عنصر به موجود رهيا آهن. ڏهاڪن کان شهر ۾ خوف، دهشتگردي ۽ انتهاپسندي جا بادل ڇانيل رهيا آهن. پر جڏهن قانون نافذ ڪندڙ ادارا بروقت ڪارروائي ڪن، ته اهڙا خطرا نه رڳو ختم ٿين ٿا، پر زندگيءَ جا معصوم موت ۽ تباهي کان بچي وڃن ٿا. تازو ڪراچي ۾ هڪ اهڙي دل دهلايندڙ ڪهاڻي سامهون آئي، جتي هڪ ٻارڙي کي، جيڪا اڃا پنهنجي پڙهائي ۽ راندين ۾ مشغول هئي، هڪ خودڪش بمبار بڻائڻ جي سازش کان بچايو ويو.

اهو واقعو اسان جي سماج جي لاءِ هڪ جاڳرتا آهي ته خطرن جو اندازو صرف اڻڄاڻين ماڻهن تائين محدود نه آهي، پر اهي اسان جي ننڍڙن ٻارن تائين پهچي چڪا آهن. ضيا الحسن لنجار، وزير داخلا سنڌ، جي بيان موجب، اهو ڪيس هڪ ننڍڙي عمر بلوچ ڇوڪري سان لاڳاپيل آهي، جنهن کي بي ايل اي ۽ بي ايل ايف سان منسلڪ نيٽ ورڪ خودڪش حملو ڪرڻ لاءِ ورغلائي رهيا هئا. اها ڇوڪري عام اسڪول ۾ پڙهندي هئي، جنهن جي والد جو وفات ڪري چڪو آهي ۽ خاندان حڪومت کان پينشن وٺندو آهي. ان جي ڀائرن مان هڪ پوليس ۾ ۽ ٻيو سول ادارن ۾ ملازم آهي.

اهو ظاهر ڪري ٿو ته ڪهڙي حد تائين خطرناڪ نيٽ ورڪ اسان جي معاشري ۾ ڦهلجي چڪو آهي ۽ سوشل ميڊيا کي هڪ طاقتور، پر نقصانڪار هٿيار طور استعمال ڪري معصوم ذهنن کي زهر آلود ڪري رهيو آهي. ايڊيشنل آئي جي سي ٽي ڊي محمد آزاد خان ٻڌايو ته سوشل ميڊيا تي نفرت انگيز ۽ انتها پسند مواد ذريعي ڇوڪري کي آهستہ آهستہ پاڻ ڏانهن راغب ڪيو ويو. والدين کان لڪل موبائل استعمال ڪندي، هن کي هدايت ڪئي وئي ته هوءَ پاڻ کي قربان ڪرڻ لاءِ تيار ٿي وڃي.

اهو ڪيس هڪ واضح مثال آهي ته ڪيئن ٽيڪنالاجي، جيڪا اسان جي زندگيءَ کي آسان بڻائڻ لاءِ استعمال ٿئي ٿي، اها ئي اسان جي ننڍڙن ٻارن کي ڌوڪي ۽ انتهاپسندي جي طرف ڌڪڻ لاءِ استعمال ٿي سگهي ٿي. جڏهن پوليس ۽ قانون نافذ ڪندڙ ادارن هن سازش کي ڳولي ٻاهر ڪڍيو، ته نه صرف هڪ زندگي بچي، پر هڪ وڏي تباهي کي به روڪيو ويو.

پريس ڪانفرنس دوران متاثرہ نياڻي ۽ ان جي والدہ جا بيان به شايع ڪيا ويا، جن ۾ هڪ ٻئي جي سپورٽ ۽ سچائي جا رنگ نظر آيا. ڇوڪري ٻڌايو ته ڪيئن ابتدائي طور تي نفرت انگيز مواد کيس رڳو هڪ دلچسپ لڳو، پر پوءِ اهو آهستہ آهستہ ان جي ذهن ۾ سچائي وانگر ٻوٽو رکي ويو. جڏهن رابطو ڪندڙ کي خبر پئي ته هن جو والد نه آهي، ته هُو وڌيڪ همدردي ڏيکاري ڪري ان کي ڀڄڻ لاءِ تيار ڪيو. اهو ئي نيٽ ورڪ جو طريقو هو: معصوم ذهن کي تباهي جي رستي تي وٺي وڃڻ.

ان دوران، پوليس جي بروقت ڪارروائي نه صرف هن کي جسماني طور بچايو، پر ان جي عزت ۽ نفسياتي تحفظ کي به يقيني بڻايو. ايڊيشنل آئي جي سي ٽي ڊي محمد آزاد خان ٻڌايو ته ڇوڪري کي حقيقي خاندان جي حوالي ڪيو ويو، والدہ ۽ ڀائر جلدي ڪراچي پهتا، ۽ مڪمل تحفظ سان گهر واپس آئي. اهو ڏيکاري ٿو ته رياست ۽ قانون نافذ ڪندڙ ادارا صرف جرم کي ختم ڪرڻ تي نه پر انسانيت جي تحفظ تي به ڪم ڪن ٿا.

اهو واقعو اسان جي سماج لاءِ هڪ اهم پيغام آهي. اسان جو معاشرو، جيڪو پنهنجي ٻارن کي تعليم، راندين ۽ سچائي جي رستي تي آڻڻ جي ڪوشش ڪري رهيو آهي، ان تي حملو ڪيو وڃي ٿو. پر قانون نافذ ڪندڙ ادارن جي حڪمت عملي ۽ ماڻهن جي تعاون سان اهي سازشون ناڪام ٿي سگهن ٿيون.

سوشل ميڊيا جي ڪردار کي نظرانداز نٿو ڪري سگهجي. اهو جڳهه جتي علم، تعليم ۽ مثبت سوچ کي فروغ ملي ٿو، اُتي ئي انتهاپسند عناصر معصوم ذهنن کي پنهنجن مقصدن لاءِ استعمال ڪرڻ جي ڪوشش ڪندا آهن. نفرت، انتهاپسندي ۽ ٻارن کي ورغلائڻ واري مواد تي پابندي، الگورتھم کي بهتر بڻائڻ ۽ اڪائونٽس کي بند ڪرڻ لازمي آهي.

متاثرہ ڇوڪري جي والدہ چيو ته رياست هڪ ماءُ وانگر نه رڳو منهنجي ٻار جي جان بچائي، پر ان جي عزت کي مڪمل تحفظ پڻ ڏنو. اهو بيان اسان سڀني لاءِ هڪ سبق آهي ته اسان کي پنهنجن ٻارن جي ذهني، جسماني ۽ اجتماعي حفاظت لاءِ پنهنجو ڪردار ادا ڪرڻو آهي.

اهو ڪيس ثابت ڪري ٿو ته هڪ ننڍڙي زندگي جي حفاظت لاءِ بروقت ڪارروائي ڪيتري اهم آهي. جيڪڏهن اهو نيٽ ورڪ ڪامياب ٿي وڃي ها، ته نه صرف هڪ معصوم زندگي ضايع ٿئي ها، پر سماجي طور هڪ وڏي تباهي ۽ خوف جو ماحول پيدا ٿئي ها. قانون نافذ ڪندڙ ادارن جي تيز ترين انٽيليجنس آپريشنز، عوامي تعاون ۽ محفوظ طريقن جي ذريعي اهڙيون خطرناڪ سازشون ناڪام ڪيو ويون آهن.

اهو سماجي ۽ قومي سطح تي سوچڻ جو وقت آهي. اسان جو معاشرو، جنهن ۾ تعليم، ثقافت ۽ اخلاقيات جا بنياد مضبوط آهن، انهن بنيادن کي محفوظ رکڻ لازمي آهي. اسان کي سمجهڻ گهرجي ته هر ننڍڙي ٻار جي ذهني حفاظت اسان جي مستقبل جي تحفظ جي ضمانت آهي.

سندس پيغام واضح آهي: بروقت آگاهي، والدين جي حاضري، قانون نافذ ڪندڙ ادارن جي محنت ۽ سماجي تعاون سان اسان پنهنجن ٻارن کي انتهاپسند عناصر کان محفوظ رکي سگهون ٿا. اسان جي معاشرتي ذميواري آهي ته اسان نه رڳو ٻارن کي تعليم ڏيون، پر انهن کي صحيح ۽ غلط جي فرق، عزت ۽ تحفظ جي اهميت پڻ سيکارون.

اهو ڪيس سنڌ، خاص طور تي ڪراچي جي شهر لاءِ پڻ هڪ سبق آهي ته ڪيئن انتهاپسند عناصر سوشل ميڊيا ۽ جديد ٽيڪنالاجي ذريعي ٻارن کي پنهنجن مقصدن لاءِ استعمال ڪرڻ جي ڪوشش ڪن ٿا. رياست، قانون نافذ ڪندڙ ادارا ۽ والدين کي گڏجي انهن خطرن کي رد ڪرڻ ۽ معصوم ذهنن کي محفوظ رکڻ لاءِ ڪم ڪرڻو پوندو.

معصوم ٻارن کي انتهاپسند عناصر کان بچائڻ صرف قانون جو ڪم ناهي، پر هر هڪ فرد جي ذميواري آهي. اسان کي گهرجي ته پنهنجي ٻارن سان مسلسل رابطو رکون، انهن جي آن لائن سرگرمين تي نظر رکون ۽ هر اهڙي لائين جي نشاندهي ڪريون جيڪا انهن جي ذهن تي منفي اثر وجهڻ جي ڪوشش ڪري.

اهو واقعو هڪ روشن مثال آهي ته جڏهن سماج، والدين ۽ قانون نافذ ڪندڙ ادارا گڏجي ڪم ڪن، ته زندگي جي قيمت ۽ عزت کي محفوظ رکڻ ممڪن آهي. اسان کي هميشه ياد رکڻ گهرجي ته اسان جو مستقبل، اسان جي ٻارن جي ذهنن جي حفاظت سان جڙيل آهي.

ڪراچي ۾ اهو ڪيس، جيڪو هڪ معصوم زندگي کي انتهاپسند سازش کان بچايو، اسان سڀني لاءِ هڪ جاڳرتا آهي ته اسان کي پنهنجي ٻارن جي تعليم، ذهني حفاظت، ۽ اخلاقي تربيت تي خاص ڌيان ڏيڻ گهرجي. هر ننڍڙو قدم، هر شعور ۽ هر تحفظ اسان جي سماج کي وڌيڪ محفوظ، روشن ۽ پرامن بڻائي سگهي ٿو.

اهو عزم اسان کي ياد ڏياريندو آهي ته معصوم ٻارن جي حفاظت، رياست جي ڪوشش، والدين جي ذميواري ۽ سماجي شعور گڏجي هڪ طاقتور حفاظت جو ڄار ٺاهين ٿا، جنهن ۾ نه رڳو زندگي محفوظ رهي ٿي، پر عزت، تعليم ۽ مستقبل پڻ محفوظ رهي ٿو.

معصوم ذهنن کي انتهاپسند سازشن کان بچائڻ لاءِ سڀني کي گڏجي ڪم ڪرڻو پوندو. قانون نافذ ڪندڙ ادارا پنهنجو فرض ادا ڪن ٿا، پر والدين، استاد، سماجي تنظيمون ۽ هر فرد کي پڻ پنهنجو حصو ادا ڪرڻو پوندو. جڏهن اسان گڏجي هڪ مضبوط سماجي ڍانچي کي قائم ڪنداسين، ته اهڙيون خطرناڪ سازشون ناڪام ٿينديون ۽ اسان جو معاشرو وڌيڪ محفوظ ۽ روشن بڻجندو.

اهو ڪيس، جنهن ۾ هڪ بلوچ ڇوڪري کي بروقت بچايو ويو، هڪ اميد ۽ سبق جو پيغام آهي. اهو ڏيکاري ٿو ته معصوم زندگي جي حفاظت اسان جي پهرين ذميواري آهي، ۽ بروقت ڪارروائي سان اسان نه صرف زندگي بچائي سگهون ٿا، پر سماج ۾ امن، تحفظ ۽ استحڪام پڻ قائم ڪري سگهون ٿا.

اسين سڀني کي گهرجي ته پنهنجي ٻارن جي ذهني، جسماني ۽ اخلاقي حفاظت لاءِ هميشه چوڪس رهون، انهن جي تعليم ۽ تربيت ۾ رهنمائي ڪريون، ۽ هر اهڙي عنصر خلاف قدم کڻون جيڪو انهن کي نقصان پهچائڻ جي ڪوشش ڪري. رياست ۽ سماج جي گڏيل ڪوشش سان اسان پنهنجن ٻارن کي انتهاپسند عناصر کان محفوظ ڪري سگهون ٿا ۽ هڪ روشن، پرامن ۽ محفوظ مستقبل قائم ڪري سگهون ٿا.

اهڙيءَ طرح ڪراچي ۾ اهو ڪيس نه صرف هڪ بچيل زندگي جي ڪهاڻي آهي، پر هڪ سبق پڻ آهي ته سماجي شعور، والدين جي حاضري ۽ قانون نافذ ڪندڙ ادارن جي تيز ترين ڪارروائي سان ڪيئن معصوم ذهنن کي انتهاپسند سازشن کان بچائي سگهجي ٿو. اسان سڀني لاءِ اهو هڪ اهم سبق آهي، ۽ ان تي عمل ڪرڻ اسان جي مستقبل جي حفاظت لاءِ لازمي آهي.