افغانستان،
جيڪو هميشه کان خطي جي سياست ۽ عالمي امن لاءِ هڪ اهم مرڪز رهيو آهي، اڄ هڪ اهڙي
خطري جو مرڪز بڻجي چڪو آهي، جتي دهشتگرد تنظيمن جي موجودگي رڳو پاڙيسرين لاءِ
ناهي، پر پاڻ افغانستان جي اندروني استحڪام، سياسي ساک ۽ معاشي ترقي لاءِ به موت
جو سايو بڻجي رهي آهي. ترجمانِ دفترِ خارجہ طاهر حسين اندرابي جي هفتيوار بريفنگ ۾
پيش ڪيل معلومات ان ڳالهه جو ثبوت آهي ته افغانستان ۾ ٽي ٽي پي، القاعده ۽ ٻين غير
ملڪي دهشتگرد گروهن جي سرگرميون صرف نظرياتي مسئلو نه آهن، پر عملي ۽ عالمي سطح تي
خطري جو سبب بڻجي رهيون آهن.
افغانستان
جي موجوده صورتحال تاريخ جي تلخ تجربن جو اعڪاس آهي. جڏهن به هي ملڪ هٿياربند
گروهن، پرڏيهي مداخلتن ۽ سياسي بي ثباتيءَ جو شڪار ٿيو آهي، تڏهن خطي ۾ امن کي
نقصان پهتو آهي. ٽي ٽي پي، القاعده ۽ ٻين گروهن جي موجودگي افغانستان کي پاڙيسرين
لاءِ هڪ خطرناڪ پناهگاهه بڻائي ڇڏيو آهي، جتي اهي گروهه پلاننگ، تربيت ۽ مالي
سهڪار حاصل ڪن ٿا. اهڙيون حالتون رڳو پاڪستان لاءِ مسئلو نه آهن، پر چين، ايران،
وچ اوڀر ۽ تائين خطري کي وڌائين ٿيون.
اقوامِ
متحده جي سلامتي ڪائونسل جون رپورٽون واضح ڪن ٿيون ته افغانستان جي زمين تي
دهشتگرد تنظيمون آزادانه سرگرميون جاري رکڻ ۾ ڪامياب آهن. انهن رپورٽن ۾ نه صرف ٽي
ٽي پي پر ٻين غير ملڪي دهشتگرد گروهن جو به تفصيلي ذڪر آهي. جڏهن عالمي ادارا به
افغان سرزمين تي دهشتگردن جي موجودگي تصديق ڪن ٿا، تڏهن افغانستان جي پاليسيءَ تي
سوال اٿارڻ ضروري آهي: ڇا افغان حڪومت اڃا تائين انهن گروهن جي موجودگي کان انڪار
ڪرڻ جاري رکندي؟ يا ڇا هو عالمي ذميوارين جي اهميت کي سمجهي انهن کي ختم ڪرڻ لاءِ
عملي قدم کڻندا؟
دهشتگردي
جو اثر صرف فوجي ۽ سرحدي سطح تائين محدود ناهي. هر سرحد پار حملو، هر بم ڌماڪو ۽
هر قتل عام پاڪستان ۽ خطي ۾ بي اعتمادي ۽ خوف پيدا ڪري ٿو. افغان سرزمين تان ٿيندڙ
سرگرميون نه صرف انساني جانين کي خطري ۾ وجهن ٿيون، پر قومي سلامتي، اقتصادي
سرگرمين ۽ عوامي زندگي تي به منفي اثر وجهن ٿيون. انهن حملن ۾ شهري، عورتون، ٻار ۽
ڳوٺاڻا متاثر ٿين ٿا، ۽ انهن جي زندگي هميشه لاءِ تبديل ٿي ويندي آهي.
ترجمانِ
دفترِ خارجہ جو اهو چوڻ ته پاڪستان وٽ دهشتگردن جي موجودگي، سندن نالن، تعداد ۽
مالي سهڪار بابت معتبر انساني ۽ انٽيليجنس معلومات موجود آهي، ان معاملي کي وڌيڪ
سنجيده بڻائي ٿو. جڏهن اهي رپورٽون عالمي ادارن جي رپورٽن سان هم آهنگ هجن، تڏهن
افغانستان جي پاليسي تي تنقيد هڪ ضرورت بڻجي وڃي ٿي. سوال اهو ناهي ته پاڪستان ڇا
ٿو چوي، سوال اهو آهي ته عالمي برادري انهن حقيقتن تي ڪيئن ردعمل ظاهر ڪندي.
افغانستان
جي اندروني صورتحال به هن ڪهاڻي جو اهم پاسو آهي. جڏهن دهشتگرد تنظيمون پاليسي جو
اوزار بڻجي وڃن، ته تعليم، صحت، معيشت ۽ روزگار جهڙا بنيادي شعبا ترقيءَ کان محروم
ٿي وڃن ٿا. افغان عوام، جيڪو ڏهاڪن کان جنگ، غربت ۽ بي يقينيءَ جو شڪار آهي،
دهشتگرديءَ جي هن چڪر ۾ سڀ کان وڌيڪ متاثر ٿئي ٿو. نوجوانن کي تعليم ۽ روزگار جا
موقعا حاصل نه ٿي سگهن، ڇو ته دهشتگرد گروهه انهن جي مستقبل کي پنهنجن مقصدن لاءِ
استعمال ڪن ٿا.
دهشتگردي
افغانستان ۾ صرف پاڪستان لاءِ خطرو ناهي، بلڪه خطي ۾ سرحد پار امن جي لاءِ به وڏو
مسئلو آهي. پاڪستان ۽ افغانستان جي لاڳاپن ۾ دهشتگردي سڀ کان وڏي رڪاوٽ بڻيل آهي.
سرحدي ڇڪتاڻ، فائربنديءَ جي غير موجودگي، بارڊر بندشون، واپار جي معطلي ۽ عوامي
سطح تي بي اعتمادي، سڀئي ان ئي ناسور جا مختلف چهرا آهن. جڏهن افغان سرزمين تان
سرحد پار حملا ٿين ٿا ته انهن حملن جا نتيجا صرف فوجي مورچن تائين محدود نٿا رهن،
پر عام شهري، عورتون، ٻار ۽ ڳوٺاڻا انهن جي قيمت ادا ڪن ٿا.
پاڪستان
وٽ موجود انساني ۽ انٽيليجنس معلومات، عالمي رپورٽن سان هم آهنگ ٿي، اهو واضح ڪري
ٿي ته افغان سرزمين تي دهشتگردن کي مڪمل تحفظ حاصل آهي. اهي گروهه پنهنجي منصوبن ۾
آزاد آهن، تربيت حاصل ڪن ٿا، مالي سهڪار وصول ڪن ٿا، ۽ سرحد پار حملا ڪن ٿا. جڏهن
افغان سرزمين اهڙي نموني استعمال ٿي رهي آهي، تڏهن عالمي برادري جو انڪار يا
خاموشي، خطي ۾ عدم استحڪام کي وڌائيندي آهي.
پاڻي
۽ زراعت جا مسئلا پڻ افغانستان جي پاليسيءَ سان جڙيل آهن. سنڌ طاس معاهدي جي مبينا
خلاف ورزين بابت پاڪستان جو موقف ان ڳالهه کي اجاگر ڪري ٿو ته خطي ۾ رڳو هٿيار نه،
پر وسيلن جي غير منصفاڻه ورڇ سان به خطرناڪ نتيجا نڪري سگهن ٿا. بغير اطلاع پاڻي
ڇڏڻ ۽ دريا جي وهڪري ۾ رڪاوٽون، زرعي سماجن لاءِ سڌو سنئون خطرو آهن. زرعي معيشت ۽
غذائي تحفظ متاثر ٿئي ٿو، جيڪو خطي ۾ انساني زندگيءَ ۽ معاشي استحڪام لاءِ خطرناڪ
آهي.
علاقائي
استحڪام لاءِ پاڪستان جي موقف ۾ صاف ڏيکاريل آهي ته امن رڳو ڳالهين ۽ سفارتي ڪوششن
سان ممڪن آهي. افغان سرزمين تي دهشتگرد عناصر جي موجودگي، سرحدي حملا ۽ مالي
سهڪار، رڳو پاڪستان لاءِ نه، پر سڄي خطي جي سلامتيءَ لاءِ چيلينج آهي. عالمي
برادريءَ جي مسلسل مشاهدن باوجود ڪو عملي قدم نه کڻڻ، نه رڳو افغانستان جي اندروني
بحران کي وڌائيندو، پر بين الاقوامي امن ۽ خطي جي اعتماد لاءِ به خطرو آهي.
بين
الاقوامي فورسن ۾ شموليت، خطي جي امن لاءِ تعاون ۽ انساني تحفظ لاءِ فيصلو ڪرڻ، هر
رياست لاءِ ذميواري آهي. پاڪستان جو محتاط موقف، جيڪا انهن فيصلا سازيءَ ۾ سنجيده
تجزيو تي ٻڌل آهي، اهو هڪ ذميوار ۽ قابلِ اعتماد رياست جي عڪاسي ڪري ٿو. پاڪستان
امن ۽ استحڪام لاءِ سنجيده قدم کڻڻ تي زور ڏئي رهيو آهي ۽ دهشتگردن کي افغان
سرزمين تي محفوظ پناهه ڏيڻ خلاف عالمي سطح تي آواز بلند ڪري رهيو آهي.
دهشتگردن
جي آماجگاهه بڻيل افغانستان اڄ عالمي برادري لاءِ هڪ وڏي آزمائش آهي. يا ته دنيا
گڏجي واضح، بي لاڳاپيل ۽ عملي موقف اختيار ڪري، يا پوءِ خاموشيءَ جي قيمت ايندڙ
سالن ۾ وڌيڪ خون، وڌيڪ بيچيني ۽ وڌيڪ عدم استحڪام جي صورت ۾ ادا ڪرڻي پوندي. تاريخ
بار بار ثابت ڪيو آهي ته دهشتگرديءَ سان سمجهوتو هميشه رياستن کي مهانگو پيو آهي،
۽ هي خطو، جيڪو اڳ ئي زخمن سان ڀريل آهي، هاڻي وڌيڪ غلطيون سهڻ جي سگهه نٿو رکي.
